De coronacrisis heeft de vrije markt voor de aardappelen volledig doen instorten. Zowel de PCA/Fiwap- als de Belgapom-prijsnotering werd geschorst omdat er een gebrek aan transacties was op de vrije aardappelmarkt. Volgens Romain Cools van Belgapom, de federatie van de Belgische aardappelverwerking en -handel, is er intussen sprake van paniekstemming bij de aardappeltelers.

Romain Cools van Belgapom:
 

“Of de vrije markt zich nog gaat herstellen, zal afhangen van hoe de ziekte evolueert. Maar goed ziet het er niet uit.”

“Dé aardappelmarkt bestaat niet. Er bestaan verschillende aardappelmarkten, met elk eigen wetmatigheden en kenmerken”

“Er is vandaag een spectaculair verhoogde vraag naar verse aardappelen. Sommigen spreken van een stijging van 50 tot 100 procent.”

“We hebben weet van bedrijven waar het hele weekend door gewerkt is en waar zelfs mensen die normaal het bureauwerk doen, meedraaien in de productie.”

Romain Cools van Belgapom

Eerst en vooral wil Cools de nodige nuance aanbrengen. De eerste is de versmarkt. Uit navraag bij zijn leden stelt Belgapom vast dat sommige bedrijven die mikken op de versmarkt ongelofelijk drukke tijden beleven.

Dat lijkt goed nieuws, maar het probleem is dat het specifieke variëteiten zijn die voor de versmarkt verkocht worden en dus niet om de rassen fontane of bintje die in ons land het meest geteeld worden. Het gaat vooral om gecontracteerde aardappelen, de vrije markt speelt hier dus ook minder, legt hij uit.

Anderzijds zijn er wel segmenten van de versmarkt die het moeilijk hebben. De schilbedrijven die aardappelen schillen voor frituren en restaurants ondervinden hinder, net zoals de grootkeukens. De vraag is daar volledig weggevallen.

Een tweede segment is de chipsmarkt. Ook hier gaat het om variëteiten die niet geschikt zijn als gewone kookaardappel.

Romain Cools:

“In de supermarkten zien we wel dat chips vlot de deur uitgaan dezer dagen, wellicht willen mensen op die manier een stuk gezelligheid in huis halen, maar anderzijds is een ander afzetkanaal weggevallen. Chips worden vaak in een sociale context genuttigd en die is er vandaag niet”

“Ook het sluiten van cafés en het wegvallen van sportevenementen zoals het EK voetbal en binnenkort misschien de Olympische Spelen, kunnen een grote invloed hebben op de afzet.”

Ook voor dit segment gaat het vooral om gecontracteerde aardappelen.

Tot slot is er het derde en meteen ook het grootste segment: de markt van de diepvriesfrieten. Negentig procent van wat er in ons land geproduceerd wordt, wordt geëxporteerd. Ongeveer twee derde blijft binnen de Europese Unie, een derde wordt buiten de EU afgezet.

Belgapom ziet dat de Belgische aardappelverwerkende bedrijven blijven exporteren, maar dat er logistieke problemen zijn. Zo is de kostprijs van een koelcontainer verdrievoudigd in vergelijking met een paar maanden eerder.

Romain Cools:

“Dat betekent dat de stocks van de bedrijven vol geraken.”

“Aangezien onze grootste afzetmarkt landen binnen de EU zijn, is de sluiting van sommige landgrenzen problematisch. Aan de grens met Polen staan er gigantische files. De EU heeft wel beloofd dat het ‘green lines’ tussen de EU-landen wil maken voor het transport van voeding, maar het moet nog blijken of die er effectief komen.”

“Het gaat om bedrijven die vooral aan de fastfoodsector leveren. Fastfoodrestaurants hebben hun deuren gesloten waardoor de vraag is weggevallen.”

“Maar het wegvallen van grote evenementen zoals het EK voetbal zullen ongetwijfeld hun impact hebben. Dat zijn gelegenheden waarop heel wat frieten geconsumeerd worden”

Tegelijk verwacht Belgapom wel dat de vraag naar diepvriesproducten in de retail blijft aanhouden, maar niet elke fabriek is evenwel gericht op de verwerking voor de retail.

Sluiting van aardappelverwerkende bedrijven in ons land is nog niet aan de orde, maar Belgapom heeft wel weet van fabrieken in het buitenland die stilliggen.

De verre export naar onder meer China en andere Aziatische landen die te lijden hadden onder de uitbraak van het coronavirus, komt stilaan terug op gang.

Al deze factoren samen maken dat er vandaag nauwelijks tot geen vraag is naar aardappelen op de vrije markt. Dat is ook de reden waarom er de Belgische proefcentra voor de aardappelteelt ,PCA en Fiwap, beslist hebben om afgelopen dinsdag geen prijsnotering bekend te maken.

Ook in Nederland was er geen prijsnotering en vrijdag liet Belgapom weten ook niet te noteren.

Volgens Cools veroorzaakt dit momenteel paniek bij de aardappeltelers die nog behoorlijk wat vrije aardappelen hebben.

Romain Cools:

“Zij zien wat er gebeurt en gaan hun partijen massaal aanbieden aan de handel en verwerkers waardoor de prijs helemaal ineenstort. We krijgen nu de vraag van telers om aan te dringen op een opkoopregeling of om subsidies aan te vragen.”

“Maar wie op de vrije markt actief is, moet beseffen dat hij evenveel risico loopt als wie op de beurs actief is.”

“Ook als het ophalen van de gecontracteerde aardappelen wat uitstel oploopt, hoeft dit geen afstel te zijn. Wij hebben in het verleden altijd gepoogd om de contracten na te leven, ook tijdens het crisisjaar 2017. En voor ons is het cruciaal om dit ook in deze uitzonderlijke omstandigheden te doen.”

Belgapom zegt wel dat het er alles aan zal doen om de contracten die werden afgesloten tussen de handel en industrie enerzijds en telers anderzijds, te honoreren.

Of de markt zich nog zal herstellen, is volgens hem koffiedik kijken. Tot slot doet hij nog een oproep naar de consumenten.

Romain Cools:

“Het zijn heel onvoorspelbare tijden. Alles zal ervan afhangen hoe de ziekte evolueert en hoe het nieuwe aardappelseizoen zich gaat ontplooien. Maar we moeten beseffen dat het probleem ook nog veel groter kan worden dan vandaag het geval”

“De consument moet beseffen dat het belangrijk is dat hij aardappelproducten blijft eten. Dat is een eerste manier waarop hij onze bedrijven kan steunen.”

“Anderzijds zal het misschien nodig worden dat mensen gaan bijspringen in de voedingssector om al het werk rond te krijgen. Flexibiliteit zal absoluut aan de dag moeten gelegd worden.”