Patat Inc.: De aardappel is niet uit het nieuws te branden.

Deze week bleek dat Belgische telers in Noord-Frankrijk neerstrijken omdat het Belgische areaal bijna uitgeput is. En de jongste tijd was er geregeld gehakketak over de geplande mega-investering van minstens 300 miljoen euro van de West-Vlaamse diepvriesfrietmaker Clarebout Potatoes in een nieuwe fabriek in het Henegouwse Frameries.

De rode draad door al dat nieuws? De Belgische aardappelverwerkende industrie barst uit haar voegen en presteert beter dan ooit, illustreren cijfers van Belgapom, de beroepsvereniging van de aardappelindustrie, en het vakblad World Potato Markets.

Vorig jaar verwerkte onze aardappelindustrie een record van 5,2 miljoen ton aardappelen, een stijging van 11,6 procent tegenover 2017. Die stijging was de sterkste ooit op jaarbasis sinds de jaren 90. Ter illustratie van de steile vlucht van de sector: in 1990 werd amper 500.000 ton aardappelen verwerkt tot frieten, pureeproducten, chips of vlokken en granulaten.

Om de forse groei te kunnen blijven bolwerken, dikte de werkgelegenheid in de aardappelindustrie vorig jaar aan tot 4.762 werknemers, ofwel 8 procent meer dan in 2017.

Hoewel het aantal verwerkende faciliteiten met 18 onveranderd bleef, brak de sector in 2018 met 310 miljoen euro aan investeringen nog een ander record. Een jaar eerder was dat nog 305 miljoen euro.

Export zet al jaren een turbo onder de Belgische aardappelverwerkende industrie, die volgens Belgapom goed is voor een jaaromzet van zo’n 2 miljard euro. 90 procent van alle verwerkte producten - frieten, chips, kroketten, vlokken en granulaten - vindt zijn weg naar meer dan 150 landen. België is al sinds jaar en dag ’s werelds grootste exporteur van diepvriesfriet. Vorig jaar bedroeg die 2,5 miljoen ton, ofwel 13,7 procent meer dan in 2017.

Opmerkelijk is dat het aandeel van de niet-Europese landen het sterkst groeit en al goed is voor een derde van de totale uitvoer. In Saoedi-Arabië en de Golfstaten zijn ze zot van Belgische diepvriesfrieten, net zoals de groeiende middenklasse in Azië en Zuid-Amerika.

In Mexico, traditioneel nochtans op Noord-Amerika georiënteerd, is België al de derde grootste invoerder van diepvriesfriet. Vorig jaar steeg de uitvoer naar het land met 282 procent tot 10.000 ton.

Onderaan op de ladder varieert de prijs per ton die de meer dan 5.000 Belgische boeren op zak kunnen steken. Zo’n 70 procent van de aardappelen wordt geteeld op contractbasis, wat het voordeel van de zekerheid biedt, aldus Belgapom. Die prijs schommelt nu tussen 100 à 140 euro per ton.

Maar een boer kan ook kiezen voor de volatiele (en dus potentieel lucratievere) vrije markt. Dit aardappelseizoen - van september 2018 tot juni 2019 - schommelde die prijs rond 300 à 320 euro per ton omdat het aanbod mager uitviel na een mindere oogst.

Vorig seizoen kreeg de boer nauwelijks 25 euro per ton op diezelfde vrije markt, omdat er toen een veel groter aanbod was. Of hoe ook Patat Inc. onverbiddelijk meesurft op de grillen van het weer.