Is het Europese landbouwbeleid een kans of bedreiging voor de Belgische aardappelsector?

Voor de bedrijven lid van Belgapom, de Belgische aardappelhandel en verwerking, is het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid nooit een prioriteit geweest, immers de aardappelsector werd volledig buiten de scope van dit beleid gehouden.

De recente activering van de bedrijfstoeslag via de aardappelteelt illustreerde duidelijk dat ook de aardappelteelt deel uitmaakt van dat gemeenschappelijk landbouwbeleid. De koppeling van de verplichte teeltrotatie in Vlaanderen als een van de randvoorwaarden beklemtoonde dit nog duidelijker.

Deze aanpak leidde ertoe dat de aardappelsector een marktgedreven ontwikkeling kende rond de polen van de versmarkt en de verwerking tot (overwegend) diepgevroren aardappelproducten. In België ontwikkelde beide sectoren zich via een duidelijke ketenaanpak tot competente sectoren, waarbij vooral in de aardappelverwerking – mede als gevolg van de specifieke teeltomstandigheden in ons land – tot een spectaculaire groei leidde. Het aardappelareaal kende de voorbije jaren een sterke uitbreiding. Daar waar de overwegend familiale verwerkingsbedrijven in 1990 nog 500.000 ton aardappelen verwerkten, overschreden ze in 2010 de kaap van de 3 miljoen. De evolutie van de steeds groeiende wereldhandel in aardappelproducten heeft het imago van België als het land waar de friet het levenslicht zag nog versterkt. Het is dan ook geen toeval dat aardappelproducten in 2010 met een omzet van 2,1 miljard euro na chocoladeproducten het belangrijkste exportproduct bleek voor de Belgische landbouwsector.

Een recente studie van Boerenbond toonde aan dat de aardappelteelt voor de Belgische akkerbouwers een uitstekende bron van inkomsten was, en dit ondanks de sterke volatiliteit van deze markt die bepaald wordt door vraag en aanbod. Belgische aardappeltelers hebben trouwens de keuze tussen activiteiten op een vrije of contractuele markt. De aardappelketen is tot nu toe de enige die een contractomkadering in het kader van de convenant contractuele landbouw heeft uitgewerkt.

Ook tijdens een recente doorlichting door de Vlaamse overheid rond transparantie van de prijsvorming in de landbouwsector bleek de Belgische aardappelsector goed te scoren, waarbij de specifieke rol van de tussenhandel door alle schakels in de keten als waardevol naar voor werd geschoven

Bedreigingen voor deze groeisector vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid?

De vrees bestaat evenwel dat de impact van het vernieuwd Europees landbouwbeleid dat door Eurocommissaris Ciolos recent werd voorgesteld op de aardappelsector groter zou kunnen zijn dan tot nu toe het geval was.

Vooral de zogenaamde ‘vergroening’ van het landbouwbeleid, met maatregelen als braaklegging, verstrengde rotatieplicht, e.a. baart de sector zorgen. De aardappelteelt gedijt – mede door een goede bodem en geschikt klimaat  – op zijn best in onze contreien. De sector is zich hiervan bewust en heeft recent zelf initiatieven op de rails gezet om  verder een duurzame aardappelteelt te verzekeren. Verder wetenschappelijk onderzoek is hiervoor nodig. Terugkeren naar een versnipperde landbouwstructuur uit het verleden is geen optie voor een sector die beoogt competitief te zijn op wereldvlak.

Dat de voorstellen voorzien in een bijkomende overheidsteun voor minder competitieve Europese teeltgebieden, kan de concurrentiepositie van onze Belgische aardappelketen sterk benadelen.

De impact op de akkerbouwsector van het voorstel om de suikerquota vanaf 2015 af te schaffen is nog geheel onduidelijk. Samen met het verdwijnen in 2012 van de steun voor de teelt van zetmeelaardappelen kan dit voor een belangrijke verschuiving binnen het landschap van de akkerbouwmatige teelten zorgen. Wellicht zal de evolutie op de wereldmarkt daarbij een belangrijke impact zal hebben. Hierover ontbreekt op vandaag elke visie binnen de Europese Commissie.

Belgapom verheugt zich over de bevestiging in de voorstellen om de aardappelsector buiten de scope van de marktordening voor groenten en fruit te houden. Anderzijds leeft de vrees dat de voorziene steun voor de oprichting van telersverenigingen een nefaste invloed kan hebben op het bereikte evenwicht binnen de aardappelketen. Er is natuurlijk geen bezwaar dat de telers zich verenigen (wat ze op vandaag ook al kunnen), maar als men kijkt naar de ontwikkeling in de groente- en fruitsector (het voorbeeld voor deze voorstellen) dan kan men enkel vaststellen dat de rol van de tussenhandel en de KMO-verpakkingsbedrijven als gevolg van de GMO groenten en fruit volledig is uitgespeeld. Diverse steunmaatregelen en subsidies blijken immers enkel toegankelijk voor telersverenigingen en niet voor private – meestal familiaal georganiseerde – bedrijven. Belgapom rekent erop dat de aardappelsector gespaard zal blijven van deze mogelijke vorm van concurrentievervalsing binnen de keten.

Positief in de voorstellen is de steun voor jonge landbouwers, die de sleutel op de toekomst zijn.

Maar het feit dat deze voorstellen absoluut geen rekening houden met de te verwachten stijgende vraag naar voedsel op de wereldmarkt, mede als gevolg van de snel groeiende wereldbevolking, toont een manifest gebrek aan van een ambitieuze langetermijnvisie.

De Europese aardappelsector is intussen geëvolueerd tot een belangrijke exportsector en heeft nog verdere groeikansen gezien het toenemende verbruik van aardappelen en aardappelproducten op wereldvlak. Het UNO internationaal jaar van de aardappel in 2008 heeft immers geresulteerd in belangrijke beleidsopties in economische groeilanden als China en India, waarbij de aardappel een centrale plaats krijgt.

Belgapom rekent erop dat de besprekingen binnen het Europese Parlement en de Europese Raad ook rekening zullen houden binnen het geheel van de noodzakelijke hervormingen met de belangen van de dynamische aardappelsector. Dit is geen evidentie, ten bewijze het gebrek aan onderbouwde data rond de aardappelsector en zijn bedrijven in het nochtans  ruime aanbod van Europese studies.

Source: Belgapom Nieuws